Virginia Ayala eta Imanol eta Nerea Iraragorri: Mozambike deskubritzen

Virginiak eta Imanolek ardura desberdinak dituzte ICLI-n, Prestakuntza, Genero Berdintasuna eta Proiektuen arloetan.

‘Mozambiken sustraiak errotzen’

«ICLI-k herrialde afrikarrean lan egitearen ondorioz ia duela hamarkada batetik lotzen gaitu Hego Mozambike Fundazioarekin», azaldu du Imanolek, «eta denbora horretan hainbat proiektu jarri dira martxan osasunaren, eraikuntzaren, nekazaritza garapenaren eta ur azpiegituren arloetan. Horietan guztietan nabarmena izan da komunitatearen parte-hartzea, bereziki programek lan egiten duten herrixketako emakume taldeena. Horrez gain, Tokian bertan lan egiten Fundaçao Encontro eta Casa do Gaiato ditugu, eta azken honetan izan gara ostatu hartuta».

Bidaia honen aurrean zituzten itxaropenei buruz galdetuta, Virginiak erantzun du «bi motatako» asmoak zituztela. Alde batetik, gauzatutako eta abian dauden proiektuak ezagutu nahi zituzten eta bestetik tokiko kideengana hurbildu, dituzten benetako beharrizanak ulertu eta etorkizuneko proiektu hobeak garatu ahal izateko.

‘Epe motzean bizitzen’

Herrixketako bizimoduak ez zuen inor epel utzi. «Egunean bizi dira», komentatu dute. «Epe motzean pentsatzen dute, egun horretan bizirauteko gutxienekoa lortzean, baina naturaltasunez, itxaropen, etsipen, poztasun, tristura, motibazio edo etsipen izpirik erakutsi gabe».

Mozambikeko koloreek ere atentzioa eman zuten: «Lurraren, zeruaren, arropen… koloreak».

‘Eguna oso goiz hasten da’

«6:00etan esnatzen ginen», zehazten du Nereak. Gosaldu eta eguna 7rak puntuan hasten zen ‘escolinha’-n, eurek dioten bezala, ‘gaiatoek’ (umezurztegian bizi diren haurrak) eta herrixketako beste umeek ikasgela partekatzen duten tokian.

Egunero gai bat: Marrazketa, matematika, portugesa… berdin zion! Jarrera positiboa eta errespetu osoa irakasleekiko. 11:30ean bukatzen ziren ikasgaiak.

Arratsaldetan, Nereak matematikako eta ingeleseko klaseak ematen zituen, eta beti zituen hautagaiak. «Izugarria zen ikasteko zuten gogoa, berdin zion materia», gogoratzen du pozik gure kooperante gazteak.

Nereak klaseak aberasten zituen bitartean Imanol eta Virginiak proiektuak bisitatzen zituzten, bai Casa do Gaiaton eta baita inguruan ere. «Bisitatu, ulertzen saiatzeko», zehaztu du Imanolek, eta horrek «enpatia-ahalegin handia eskatzen du, beraien testuinguruan kokatzekoa, beharrizanak benetako garapen-aukerekin elkar lotzeko». Horrela bakarrik, gaineratu du, «balioetsi daiteke ekintzen benetako eragina».

Arratsaldetan, eguna amaitzean, Casa do Gaiaton lan egin eta bizi diren pertsonekin elkartzen ziren, haien bizitzei, motibazioei eta etorkizuneko planei buruz jakiteko… «Nire unerik gogokoenetako bat zen», aitortu digu Nereak…

‘Akabo presak’

«Mozambikera iristean konturatu ginen bizi erritmoa aldatu behar genuela. Ez dago ‘presa’ kontzepturik, nahiz eta gauzak modu (gutxi gorabehera) planifikatuan edo espontaneoan gertatzen diren…», azaldu dute.

Pertsonekin izandako elkarrekintza «hitz gutxitan, gozagarria izan zen», deskribatu dute. «Konfiantza, lasaitasuna, erantzukizuna» dira erabiltzen dituzten adierazle batzuk. «Koalitateen konbinazio horrek indartu egiten ditu bai umezurtzekin Eskolan bai Casa do Gaiatotik kanpo (herrixketan) egiten duten lan handia arrakastaz garatzeko. Fundaçao Encontro-k pertsonen bizi-baldintzak hobetzeko giltza aurkitu bait du, osasun, pertsona eta gizarte ikuspegitik».

‘Gaiatoei’ buruz zer esan… euren begiradek, keinuek, antolatzeko moduek… ezabatu ezin den arrastoa utzi dute… izan ere, «bizitza ulertzeko eta bizitzeko beste modu batzuk daude, gauza xumeen balioa estimatzeko beste modu batzuk daude».

‘Afrika: aztarna ukiezina’

«Afrikak arrastoa uzten du», baieztatzen dute irmotasunez. «Bertako paisaiak, egunsentiak eta ilunabarrak, koloreak eta usainak, bizitza ulertzeko modua… betiko eraldatzen zaituen collage baten parte dira», Casa do Gaiaton bizitakoa bezala, «mundu hobe bat posible dela» dioen teoria balioztatzen duen utopia bat…

Antzerako esperientzia bat bizi nahi dutenei «aurreiritzirik gabe, beldurrik gabe eta epaitu gabe joatea» aholkatuko liekete. Horrez gain, bidaiatu aurretik proiektuak ezagutzea, horrela beraien  pertzepzioa hobetu eta garapen-ildo koherente bat jarraitzeko aukera ematen bait diete.

ITZULIKO AL ZARETE? Konplizitatezko begiraden artean… ez dute baieztatzen edo gezurtatzen. «Ez dago etorkizunerako planik». ICLIk proiektuak dituen beste herrialde batzuk ere bisitatu nahiko lituzkete, baina Mozambikera itzultzeak eta aurrerapenen lekuko izateak pizgarri handia ematen die…

Eskerrak eman nahi dizkiegu Imanol, Virginia eta Nereari beraien esperientzia eraldatzailea partekatzeagatik eta lankidetza-bidaia honen bidez garapenari egindako ekarpenagatik. Bere testigantzak mundu justuago eta solidarioago bat eraikitzeko zubiak eraikitzearen eta ahaleginak batzearen garrantzia gogoratzen digu.